Kunstmatige intelligentie integreert snel in het dagelijks leven, en onderwijs is daarop geen uitzondering. Van studenten die tools als ChatGPT gebruiken voor opdrachten tot docenten die AI gebruiken voor ondersteuning: het leerlandschap verandert. De mate waarin leraren in heel Europa AI omarmen varieert echter dramatisch, waarbij sommige landen voorop lopen, terwijl andere achterblijven.
Verschillen in de adoptie van AI
Uit een recent onderzoek van de Teaching and Learning International Survey (TALIS) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) blijkt dat er vanaf 2024 aanzienlijke verschillen zijn in AI-gebruik onder leraren in het lager middelbaar onderwijs. Albanië loopt voorop met 52% van de leraren die AI gebruiken, gevolgd door Malta, Tsjechië en Roemenië (allemaal met 46%). Daarentegen rapporteert Frankrijk slechts 14% AI-adoptie, terwijl andere landen zoals Bulgarije (22%) en Hongarije (23%) ook een lage betrokkenheid laten zien. Het gemiddelde voor de EU-22 bedraagt 32%, terwijl het OESO-brede gemiddelde 36% bedraagt.
Dit is niet alleen een kwestie van technologische toegang; het weerspiegelt bredere beleids-, culturele en infrastructurele verschillen.
Waarom de kloof?
Verschillende factoren dragen bij aan deze verschillen:
- Overheidsbeleid: Sommige landen hebben actief nationale AI-strategieën in het onderwijs gepromoot, terwijl andere landen voorzichtig blijven. UNESCO merkt op dat verschillende benaderingen van generatieve AI, vooral met betrekking tot de leeftijd van leerlingen, het bewustzijn en het gebruik van leraren beïnvloeden.
- Infrastructuur en beperkingen: Technologische beperkingen, zoals firewalls, en een gebrek aan trainingsmogelijkheden belemmeren de adoptie in sommige regio’s. De OESO benadrukt een sterke correlatie tussen AI-training voor leraren en het daadwerkelijke AI-gebruik.
- Onderwijscultuur: De aanpak van elk land bij het integreren van technologie in scholen verschilt aanzienlijk, waarbij sommige landen de voorkeur geven aan een meer voorzorgshouding.
- Lerarentekorten en werkdruk: Volgens het Europees Vakbondscomité voor Onderwijs (ETUCE) kunnen lerarentekorten en hoge werkdruk de bereidheid om nieuwe instrumenten te adopteren beïnvloeden.
Hoe docenten AI gebruiken
Leraren die AI wel gebruiken, vertrouwen er vooral op voor hun eigen voorbereiding. 65% gebruikt AI om onderwerpen te onderzoeken en samen te vatten, en 64% genereert lesplannen en activiteiten. Minder vaak voorkomende toepassingen zijn onder meer:
- Studenten helpen vaardigheden te oefenen (49%)
- Ondersteuning van speciale onderwijsbehoeften (40%)
- Automatisering van moeilijkheidsaanpassingen (39%)
- Feedback creëren voor ouders (31%)
- Analyseren van studentengegevens (29%)
- Beoordeel opdrachten (26%)
Dit suggereert dat AI momenteel meer wordt gebruikt als een hulpmiddel achter de schermen voor docenten dan als een direct, studentgericht hulpmiddel.
De toekomst van AI in het onderwijs
Deskundigen zijn het erover eens dat de adoptie van AI zal blijven groeien, maar een verantwoorde implementatie is cruciaal. European Schoolnet benadrukt dat leraren centraal moeten blijven staan in het leerproces, waarbij ethisch toezicht en de keuzevrijheid van de studenten moeten worden gewaarborgd. UNESCO benadrukt dat AI docenten moet aanvullen en niet vervangen.
Er blijven echter zorgen bestaan over de mogelijke deskilling van leraren als gevolg van de afhankelijkheid van AI, vooral in een context van bestaande lerarentekorten. De huidige OESO-gegevens meten niet de frequentie van AI-gebruik, wat betekent dat het onduidelijk is of leraren AI regelmatig gebruiken of er alleen maar mee experimenteren.
Uiteindelijk evolueert de integratie van AI in de Europese klaslokalen, maar het succes ervan hangt af van doordacht beleid, adequate training en een voortdurende focus op het behoud van de rol van de leraar.
