Sudan pogrąża się w chaosie w miarę eskalacji brutalnej wojny domowej, a przemoc podsycają dwie kluczowe postacie: generał Abdel Fattah al-Burhan, dowódca sudańskiej armii, i Mohammed Hamdan Dagalo (Hemedti), dowódca Sił Szybkiego Wsparcia (RSF). Konflikt osiągnął ostatnio punkt kulminacyjny, gdy RSS przejęła kontrolę nad El Fasher, skutecznie dzieląc kraj. Następuje po miesiącach eskalacji naruszeń praw człowieka po obu stronach, a ludność cywilna znalazła się w krzyżowym ogniu.
Źródło konfliktu
Obecny kryzys nie jest odosobniony, ale jest wynikiem dziesięcioleci przemocy i niestabilności w Sudanie. Jak wyjaśnia ekspert regionalny Alex De Waal, zarówno Burhan, jak i Hemedti są produktami tego długiego cyklu konfliktu. Ich dojście do władzy odzwierciedla brutalną kulturę polityczną, w której przetrwanie zależy od brutalności. Sytuację dodatkowo komplikują interesy zewnętrzne, w tym Arabia Saudyjska, która szukała interwencji, nie zajmując się podstawowymi przyczynami wojny.
Dowódcy: Burkhan i Hemedti
Generał Abdel Fattah al-Burhan, zawodowy oficer wojskowy, cieszy się kontrowersyjną reputacją. Wcześniej służył na wojnie w Darfurze i podczas konfliktu w Jemenie otrzymywał pieniądze od Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Choć twierdzi, że reprezentuje rząd Sudanu, jego koalicja w celu utrzymania władzy opiera się na bezwzględnych brygadach islamistycznych. Jego głównym celem wydaje się być przywrócenie przedwojennego status quo, choć jest to coraz bardziej niemożliwe ze względu na powszechny sprzeciw cywilny.
Muhammad Hamdan Dagalo (Hemedti), lider RSS, to operator innego typu. Awansował jako bezwzględny dowódca w Darfurze, znany z organizowania masakr. Z czasem stał się zamożnym biznesmenem, kontrolującym kopalnie złota i tworzącym prywatną armię. W przeciwieństwie do Burhana Hemedti nie dąży do przywrócenia państwa, ale raczej do skonsolidowania władzy dla siebie i swojej rodziny poprzez przekształcenie Sudanu w osobiste lenno.
Eskalacja przemocy
Niedawne schwytanie El Fasher przez RSS stanowi punkt zwrotny. Miasto było oblężone przez 18 miesięcy, a cywile żyli w strachu, gdy RSS przeprowadzało ataki dronami, atakowało szpitale i przygotowywało się do brutalnego ataku naziemnego. Doniesienia z regionu potwierdzają przerażające okrucieństwa: mężczyźni zabijani są na ulicach, kobiety gwałcone na oczach rodzin. Niepokojące jest to, że RSS dokumentuje swoje zbrodnie na wideo, ciesząc się z brutalności.
Siły Hemedtiego oskarża się także o prowadzenie ludobójczych kampanii w Darfurze, w tym o systematyczne grabieże i terroryzowanie Chartumu. Działania te świadczą o całkowitym lekceważeniu ludności cywilnej i prawa międzynarodowego.
Cykl przemocy
Konflikt w Sudanie to nie tylko walka o władzę; jest to objaw głębszych niepowodzeń systemowych. Jak zauważa De Waal, presja biedy, głodu i dziesięciolecia wojen dały początek bezwzględnej kulturze politycznej. Cykl trwa: jeden brutalny przywódca wypiera drugiego, a każde pokolenie kształtowane jest przez przemoc. Podstawowe problemy pozostają nierozwiązane, co oznacza, że przyszłe pokolenia prawdopodobnie spotka ten sam los.
Konflikt w Sudanie stanowi wyraźne przypomnienie, że niekontrolowana przemoc rodzi więcej przemocy i że jeśli nie zostaną usunięte pierwotne przyczyny, cykl będzie się powtarzał.
